आदरणीय माजी पंतप्रधान व केंद्रीय अर्थमंत्री डॉ. मनमोहन सिंग यांना भावपूर्ण श्रद्धांजली
भारताच्या अर्थिक धोरणांना नवी दिशा देणारे, शांत, संयमी आणि अभ्यासू नेते डॉ. मनमोहन सिंग यांचे निधन म्हणजे भारताच्या राजकीय आणि आर्थिक क्षेत्राला मोठा धक्का आहे. त्यांच्या अभ्यासपूर्ण निर्णयक्षमतेने आणि कर्तृत्वाने भारताला जागतिक स्तरावर एक वेगळं स्थान मिळवून दिलं. साप्ताहिक भावनागरी च्या वतीने त्यांच्या स्मृतींना व त्यांच्या योगदानाला अभिवादन करताना त्यांच्या जीवनकार्याचा आढावा घेणे हे आमचं कर्तव्य आहे.
संयमी नेतृत्वाचा आदर्श
डॉ. मनमोहन सिंग यांचा जन्म 26 सप्टेंबर 1932 रोजी ब्रिटिश भारतातील पंजाब प्रांतातील गाह येथे झाला. भारताच्या स्वातंत्र्यानंतरच्या काळात शिक्षणासाठी झगडणाऱ्या अनेक विद्यार्थ्यांपैकी ते एक होते. ऑक्सफर्ड आणि केंब्रिजसारख्या जागतिक दर्जाच्या विद्यापीठांमधून त्यांनी अर्थशास्त्रातील उच्च शिक्षण पूर्ण केलं. त्यांचे अध्ययन एवढं सखोल होतं की, त्यांना ‘आंतरराष्ट्रीय अर्थशास्त्रज्ञ’ म्हणून ओळखलं जात होतं.
भारताच्या अर्थव्यवस्थेचे पुनरुत्थान
1991 चा आर्थिक संकटाचा काळ भारताला विसरणं अशक्य आहे. तत्कालीन पंतप्रधान पी. व्ही. नरसिंह राव यांनी डॉ. सिंग यांना देशाचे अर्थमंत्री म्हणून नियुक्त केले. या काळात डॉ. सिंग यांनी भारतातील अर्थव्यवस्थेचं उदारीकरण, खासगीकरण आणि जागतिकीकरण सुरू करून एक नवा अध्याय लिहिला. त्यांनी आयात-निर्यात धोरणं सुलभ केली, परकीय गुंतवणुकीस प्रोत्साहन दिलं, आणि परकीय चलन साठ्यात वाढ केली. या निर्णयांमुळे भारताच्या अर्थव्यवस्थेला चालना मिळाली, आणि देशाच्या विकासाचा वेग वाढला.
पंतप्रधानपदाची जबाबदारी
2004 ते 2014 या दशकात डॉ. सिंग यांनी भारताचे पंतप्रधान म्हणून काम पाहिले. त्यांनी त्यांच्या कार्यकाळात अनेक ऐतिहासिक निर्णय घेतले. अणुऊर्जा करार, ग्रामीण रोजगार हमी योजना (MGNREGA), आणि आरोग्य क्षेत्रातील धोरणं यामुळे त्यांच्या पंतप्रधानपदाला विशेष महत्त्व प्राप्त झालं. शांत, शालीन आणि विवादांपासून दूर राहून त्यांनी सर्वांगीण विकासासाठी कार्य केलं.
आंतरराष्ट्रीय स्तरावर मान्यता
डॉ. मनमोहन सिंग यांच्या निर्णयक्षमता आणि मुत्सद्देगिरीमुळे भारताच्या आंतरराष्ट्रीय संबंधांना बळकटी मिळाली. अमेरिका, रशिया, चीन, आणि युरोपियन देशांसोबत संबंध दृढ करण्यात त्यांचा मोलाचा वाटा होता. जागतिक मंचावर त्यांनी भारताच्या भूमिका ठामपणे मांडल्या, ज्यामुळे भारताला एक महत्त्वाची जागतिक शक्ती म्हणून ओळख मिळाली.
व्यक्तिमत्त्वाचा ठसा
डॉ. सिंग यांची कार्यशैली शांततामय होती. त्यांच्या वक्तृत्वशैलीत आक्रमकतेपेक्षा विवेकीपणा होता. विरोधकांनाही त्यांनी नेहमीच आदराने वागवलं. ‘डॉ. सिंग बोलतात कमी, पण त्यांच्या कृती बोलतात अधिक,’ अशी त्यांच्या व्यक्तिमत्त्वाची ओळख होती.
स्मृतींना आदरांजली
डॉ. मनमोहन सिंग यांचे योगदान हा देशाच्या इतिहासाचा महत्त्वाचा भाग आहे. त्यांच्या निधनाने देशाने एक विद्वान नेता, दूरदृष्टी असलेला अर्थशास्त्रज्ञ, आणि शांततामय व्यक्तिमत्त्व गमावलं आहे. त्यांच्या सिद्धांतांनी आणि विचारांनी देशाला पुढे जाण्याचा मार्ग दाखवला.
साप्ताहिक भावनागरी च्या वतीने आम्ही त्यांच्या स्मृतींना विनम्र आदरांजली अर्पण करतो. त्यांची कार्यशैली, त्यांची विनम्रता, आणि देशासाठी त्यांनी केलेलं अमूल्य योगदान हे नेहमीच प्रेरणा देत राहील.
“एक आदर्श नेते आणि महान अर्थशास्त्रज्ञाला भावपूर्ण श्रद्धांजली!”
