संतोष शिंदे ….
कृषिक-२०२५ : जागतिक स्तरावरील कृषि प्रदर्शनाचे आकर्षण केंद्र
बारामतीत दि. १६ ते २० जानेवारी २०२५ दरम्यान आयोजित कृषिक-२०२५ हे प्रदर्शन भारतातील शेती व तंत्रज्ञानाचा संगम असलेल्या वैशिष्ट्यपूर्ण कार्यक्रमांपैकी एक ठरणार आहे. अॅग्रीकल्चर डेव्हलपमेंट ट्रस्ट, संचलित कृषि विज्ञान केंद्र बारामती यांच्या पुढाकाराने दरवर्षी १७० एकर प्रक्षेत्रावर आयोजित होणाऱ्या या प्रदर्शनाची सुरुवात २०१५ साली झाली होती.
कृषिक प्रदर्शनाची संकल्पना
संस्थेचे चेअरमन श्री. राजेंद्र पवार यांनी १९८० च्या दशकात अमेरिकेत शिक्षण घेत असताना अशा प्रकारच्या प्रात्यक्षिक आधारित प्रदर्शनाचे निरीक्षण केले. याच अनुभवातून प्रेरणा घेत, आधुनिक तंत्रज्ञान व जागतिक दर्जाची शेती जोडून स्थानिक शेतकऱ्यांना माहिती देण्यासाठी या प्रदर्शनाची सुरुवात झाली. यामध्ये आधुनिक तंत्रज्ञान व नावीन्यपूर्ण पद्धतींचे प्रदर्शन हे मुख्य वैशिष्ट्य आहे.
कृषिक २०२५ मधील वैशिष्ट्यपूर्ण तंत्रज्ञान
या वर्षी कृषिक-२०२५ प्रदर्शनामध्ये २० हून अधिक देश सहभागी होत असून त्यांची प्रगत तंत्रज्ञान प्रणाली भारतीय शेतकऱ्यांसाठी उपलब्ध करून दिली जाणार आहे. यामध्ये खालील बाबी प्रामुख्याने पाहायला मिळतील:
१. कृत्रिम बुद्धिमत्ता (AI) आधारित तंत्रज्ञान
मायक्रोसॉफ्ट आणि ऑक्सफर्ड विद्यापीठाच्या सहकार्याने ऊस उत्पादनासाठी विकसित करण्यात आलेली कृत्रिम बुद्धिमत्ता प्रणाली.
स्मार्ट सेन्सर्स, रोबोटिक्स, आणि IOT च्या साहाय्याने शेतीत कार्यक्षमता वाढवण्याच्या प्रणाली.
२. आधुनिक पिक उत्पादन तंत्रज्ञान
नेदरलँडमधील भाजीपाला उत्पादन व गोवंश सुधारणा केंद्र.
जर्मनीतील ७० हून अधिक प्रकारच्या फुल पिके.
जावा बेटावरील निळी केळी आणि तुर्कस्थानची बाजरी.
३. प्रगत मशिनरी व यंत्रणा
इटलीचे सेन्सर-चालित यंत्र.
इस्त्राइलची प्रगत सूक्ष्म सिंचन प्रणाली.
इंग्लंड व अमेरिकेतील अत्याधुनिक शेती मशिनरी.
४. जैविक आणि विषमुक्त उत्पादन तंत्रज्ञान
थायलंडचा फणस, स्पेन व जर्मनीतील विषमुक्त उत्पादनासाठी आधुनिक औषधे.
जपानमधील बायोफ्लॉक तंत्रज्ञानाचा वापर.
प्रदर्शनाची मुख्य आकर्षणे
१. देशातील पहिले ‘फार्म ऑफ द फ्यूचर’
कृषिक २०२५ च्या मुख्य वैशिष्ट्यांपैकी एक म्हणजे ‘फार्म ऑफ द फ्यूचर’. मायक्रोसॉफ्ट व ऑक्सफर्ड विद्यापीठाच्या सहकार्याने उभारलेल्या या केंद्रामध्ये पुढील आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर केला आहे:
ड्रोन तंत्रज्ञान: पिकांचे निरीक्षण व फवारणीसाठी.
सेन्सर आणि IOT: माती व हवामानाचे डेटा विश्लेषण.
AR आणि VR तंत्रज्ञान: प्रशिक्षण व शेतीचे डिजिटल सादरीकरण.
सॅटेलाईट मॅपिंग आणि रिमोट सेन्सिंग: जमिनीचा अचूक वापर व व्यवस्थापन.
२. प्रात्यक्षिक आधारित शिक्षण
या प्रदर्शनामध्ये शेतकऱ्यांना आधुनिक शेतीच्या पद्धतींचे प्रत्यक्ष प्रात्यक्षिक स्वरूपात सादरीकरण करण्यात येईल.
ऊस पिकांवर ड्रोन, सेन्सर व रोबोटिक्सचा वापर.
सेंद्रिय शेतीसाठी आवश्यक औषधे व तंत्रज्ञान.
विविध देशांतील जैविक खत उत्पादन व जलसंवर्धन उपाययोजना.
३. नवतंत्रज्ञानाची दालनं
प्रदर्शनामध्ये सहभागी देशांचे स्वतंत्र दालन असेल, जिथे त्या देशांचे विशिष्ट शेती तंत्रज्ञान पाहता येईल.
जर्मनीतील फूल उत्पादन पद्धती.
नेदरलँडच्या भाजीपाला तंत्रज्ञानाचे प्रात्यक्षिक.
इस्त्राइलच्या ड्रिप इरिगेशनचे अत्याधुनिक प्रकल्प.
शेतकऱ्यांसाठी महत्त्व
कृषिक-२०२५ हे प्रदर्शन शेतकऱ्यांसाठी तंत्रज्ञान, ज्ञान आणि प्रेरणेचे माध्यम ठरणार आहे. शेतकऱ्यांना त्यांच्या पिकांसाठी योग्य तंत्रज्ञानाची निवड करण्यासाठी मार्गदर्शन मिळेल.
आंतरराष्ट्रीय स्तरावरील सहभागाचे फायदे
भारतातील शेतकऱ्यांना जागतिक तंत्रज्ञानाशी जोडण्याची संधी.
परदेशी तंत्रज्ञानाचा प्रत्यक्ष वापर आणि त्याचे फायदे समजून घेणे.
जागतिक बाजारपेठेसाठी तयार होण्याचे मार्गदर्शन.
बारामतीतील कृषिक-२०२५ प्रदर्शन आधुनिक शेतीत बदल घडविण्यासाठी आणि भारतीय शेतकऱ्यांना जागतिक तंत्रज्ञानाशी जोडण्यासाठी एक महत्त्वपूर्ण पाऊल ठरणार आहे. नवतंत्रज्ञान, प्रगत पद्धती, आणि शेतीतील नावीन्यपूर्णतेमुळे हे प्रदर्शन भारतीय शेतीला नवी दिशा देईल.
